А сега дојдоа и по студентите

Политичката апатија кај народот е еден од најочигледните знаци на почетоците на смртта на демократијата. Оваа поема е на пасторот Martin Niemöller, која останува како најголем симбол на политичката пасивност и показател на можните последици од тоа. Тој бидејќи бил антикомунист првично го поддржувал Хитлер, но откако станала очигледна неговата незаситна желба за моќ се свртел против него, предводејќи група на германски свештеници. Политичката активност на Niemöller му пречи на Хитлер, па тој развива лична омраза спрема него и си зема за цел да го острани од политичката сцена. Големиот диктатор наредува негово апсење и го сместува во концентрациониот камп Дахау, каде Niemöller останува се до ослободувањето од сојузниците. Оваа поема остана запаметена во историјата како симбол на политичката апатија на германските интелектуалци кои дозволија да се изроди фашистичката диктатура.

Слично е и оваа македонска пролет. Првин дојдоа по партиските војници и јас ништо не реков бидејќи не сум партиски активист. Потоа дојдоа по стечајците и млекарите и јас ништо не реков бидејќи не сум една од нив. А сега дојдоа по студентите и јас не можам да молчам. И никој од нас не треба да молчи и да се оградува. А најмалку оној божемен студентски лидер. Наскоро ќе дојдат и по вас, а тогаш нема да има никој да се побуни.

Не треба да чекаме од меѓународни фактори и европски конструкции да застанат во одбрана на нашата демократија затоа што тие нема секое утро да се будат во фашистичка македонска диктатура.

When the Nazis came for the communists,
I remained silent;
I was not a communist.

Then they locked up the social democrats,
I remained silent;
I was not a social democrat.

Then they came for the trade unionists,
I did not speak out;
I was not a trade unionist.

Then they came for the Jews,
I did not speak out;
I was not a Jew.

When they came for me,
there was no one left to speak out for me.

И германска верзија на поемата....

Als die Nazis die Kommunisten holten,
habe ich geschwiegen;
ich war ja kein Kommunist.

Als sie die Sozialdemokraten einsperrten,
habe ich geschwiegen;
ich war ja kein Sozialdemokrat.

Als sie die Gewerkschafter holten,
habe ich nicht protestiert;
ich war ja kein Gewerkschafter.

Als sie die Juden holten,
habe ich geschwiegen;
ich war ja kein Jude.

Als sie mich holten,
gab es keinen mehr, der protestieren konnte.